
Historia e filatelise shqiptare
Shkoder ,1996
Emisionet e Qeverise se Perkoheshme te Vlores
Ne kushtet e Luftes I Ballkanike ,kur egzistonte me shume se kurre rreziku i coptimit te plote te Shqiperise nga shtetet fqinje,atdhetaret shqiptare me Ismail Qemalin ne krye,shpallen ne Vlore Pavaresine e saj (28 Nendor 1912).
Fuqite e Medha,te mbledhura ne Londer ,ne fillim njohen vetem autonomine e Shqiperise nen sovranitetin e Sulltanit e nen kontrollin e tyre(17 Dhjetor 1912),por me vone (29 Korik 1913),u detyruan ta njohion plotesisht shtetin e ri.
Ne kohen kur po zhvilloheshin bisedimet per te ardhmen e Shqiperise,per pak kohe edhe pas saj,Korca dhe Gjirokastra mbaheshin te pushtuara nga Greqia,ushtrite serbe po terhiqeshin ngadale,kurse ne Shkoder vazhdonte te vepronte Komisioni Ushtarak Nderkombetar.
Ne muajt e pare te pavarsise ,ne sherbimin postar vazhduan te perdoreshin pullat turke ,qe gjendeshin ne zyrat postare.Kjo vazhdoi deri ne fillim te majit 1913,kur u shtyp pulla e pare shqiptare.
EMISIONI I PARE
Kushtet e veshtira ne te cilen ndodhej vendi ,nuk lejuan qe data e emisionit te pare te saj,te perputhej me daten e shpalljes se pavaresise.Ne kohen kur qarkulloi kjo pulle ,marina greke kishte prere kabllin telefonik qe lidhte Vloren nepermjet te kanalit te Otrantos,me Brindizin,keshtu qe shtypi filatelik europian nuk mund te njoftohej me kohe per kete ngjarje.Zarfet me pullen e pare ,per kushtet historike qe kalonte vendi ,nuk i arriten ne te njejten kohe ,zyrave postare.
Pulla jone e pare nuk ishte nje pulle e zakonshme,ashtu si jane pullat sot.Ajo kishte formen e nje vule me te cilin u shtypen 2232 zarfa.Ngjyra e pulles vule eshte e zeze dhe nuk kishte cmim te caktuar me shifer,por kushtonte 1 piaster ose nje grosh.
Keto zarfa u vune ne shitje ne 14 zyrat e qendrave te shtetit shqiptar,aty ku shtrihej aktualisht veprimtaria e Qeverise se Vlores.
1.Vlore 8.Tirane
2.Lushnje 9.Kruje
3.Skrapar 10.Kavaje
4.Berat 11.Peqin
5.Durres 12.Shijak
6.Elbasan 13.Lezhe
7.Fier 14.Qukes
Jane gjetur mjaft ekzemplare ,qe mbajne vulat e zyrave postare te Vlores,Elbasanit,Qukesit,Lushnjes dhe Fierit.Me te ralla jane zarfat e Tiranes dhe Shijakut.Ende shume te kerkuara jane ato me vulat e zyrave postare te Krujes dhe te Lezhes.
Zarfat mbi te cilat u shtyp kjo pulle –vule ishin te ngjyrave te ndryshme ,nga e bardha ne te hirte te blerte.
Perdorimi i kesaj pulle vule u be ne disa menyra:
a.Administratat postare i vune ne shitje zarfat e shtypur dhe shumica u perdor keshtu.
b.Disa nga keto pulla vule u prene ne forme katrori dhe u ngjiten mbi zarfa te tjere te zakonshem.
c.Disa te tjere u prene rrumbullak dhe u ngjiten mbi zarfa,si te ishin pulla te zakonshme.
d.Kishte raste ,qe mbi nje zarf te vetem te shtypeshin ose te ngjiteshin ,te prera,dy deri ne tri pulla -vule dhe pastaj te vuloseshin rregullisht dhe te udhetonin.Kjo ndodhte me zarfat me peshe ose te porositur.
Vazhdon te jete e diskutueshme data e hyrjes ne qarkullim te pulles se pare dhe koha e perdorimit .Sipas gazetes “Perlindja”,kjo pulle hyri ne qarkullim me 1 maj 1913 dhe u hoq nga qarkullimi me 30 qershor te atij viti.Nuk dihet se ku eshte mbeshtetur kjo gazette per keto fakte.Proces –verbali i emetimit mungon.Per shume dekada ,shume filateliste vendas ose te huaj ,me gjithe kerkimet kembengulse,ende nuk kane gjetur nje zarf me kete vule,apo nje pulle te tille te prere nga zarfi dhe te ngjitur mbi nje tjeter,qe te kete udhetuar me datat 1,2,3, e 4 maj 1913.Ne sot i besojme dates 5 maj,si dite e pare e emisionit,sepse kjo eshte e dokumentuar.Kete date e kane pranuar dhe kataloget Michel e Sassone,si dhe studiuesit e filatelise Valish,Prendushi,Petroviq e Bogdanoviq.Duhet theksuar se studiuesit e mesiperm nuk paraqesin ndonje dokument postar per te vertetuar ate cka shkruajne ,por mbeshteten tek studiuesit shqiptare.
Kataloget Zumstein(Berene,1973) dhe Landman(Milano,1943) e katalogojne pullen e pare shqiptare ,pa permendur daten e emetimit,kurse per cudi ,Ivert Telie (Amien,1973)nuk e katalogon fare,ndonese eshte katalogu me i perhapur dhe nder me seriozet ne bote.
Pulla vule e pare shqiptare e udhetuar me vulen e Elbasanit me dt.5 maj 1913 deshmon ate qe kane pranuar shumica e filatelisteve te botes,pra kete date si dita e pare e emetimit te pulles se pare shqiptare dhe mbyll nje kapitull,qe ka shqetesuar shume studiues te filatelise sone.
Problemi tjeter rreth historikut te kesaj pulle,ka lindur rreth dates se heqjes se saj nga qarkullimi .Duke u mbeshtetur te “Perlindja E Shqiperise”’si Valishi,ashtu edhe Prendushi,pranojne si date te fundit te perdorimit te emisionit te pare daten 30 qershor 1913.Por ne kemi mjaft zarfa qe deshmojne se pulla e pare shqiptare eshte perdorur nga postat tona dhe ne muajt,korrik,gusht,shtator e tetor1913.Ka raste ku nje zarf i udhetuar regullisht,me ane te te cilit vertetohet se pulla e pare shqiptare ,eshte perdorur edhe me 3 tetor 1913,d.m.th 3 muaj pas dates 30 qershor 1913.
Ministria e Poste –Telegrafe-Telefonave e pat nderprere emetimin e pulles se pare shqiptare para 20 majit 1913,sepse me kete date filloi te qarkulloje pulla e dyte,por zarfat me pullen e pare ,te blere nga persona te ndryshem,jane perdorur nga ata edhe ne muajt e mevonshem dhe postat i kane pranuar per efekt afrankimi deri ne tetor1913.Gjer me sot nuk jane gjetur pulla te para ,qe te jene vulosur pas dates 3 tetor1913.
Daktilografoi nga origjinali z.Sokrat Bozo - Drejtor Ekzekutiv i
Koleksionistit Shqiptar" http://collectionist.tanmarket.com
18 Prill 2008